2020ko uztailaren 8an aho batez onartu zen Arabako Lautadan emakumeen eta gizonen berdintasunerako II. plana.

Zertaz ari gara Berdintasun Plana diogunean?

Plana lan-gida bat da, eta udalek eta Arabako Lautadako Kuadrillak berak jarriko dituzten helburu eta ekintzak biltzen ditu bere lurraldean emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna bermatzeko.

Planak herritar guztientzako ekintzak eta udal bakoitzaren eta kuadrillaren barne kudeaketarako ekintzak biltzen ditu.

Elaborazio prozesu parte-hartzailea

II. Plana Berdintasun Arloaren hausnarketa estrategikoko parte-hartze prozesu batean oinarrituta diseinatu da. Prozesu horretan, politikariek eta teknikariek parte hartu dute, baita Arabako Lautadako udalerrietako elkarte-mugimenduko emakumeek ere. Horrek erronkak eta lehentasunak egituratzen lagundu du, baita hurrengo lau urteetan ekintza bideratu behar duten jarduera-printzipioak ere.

Zergatik eskualde-plana eta ez 8 udal-plan?

Emakumeen eta gizonen arteko berdintasun-egoera ez da oso desberdina Lautadako udalerri bakoitzean, nahiz eta udalerri bakoitzak bere ezaugarriak eta aurrerapenak dituen berdintasunari dagokionez.

Horregatik, II. Plan honen bidez, gure udalerrien ekarpenak balioetsi nahi dira; baina, horrez gain, eskualdearen ikuspegia eta udalerrien arteko lankidetza aldarrikatu nahi dira nahi dira, ikuspegi estrategiko, feminista eta genero komunetik, kuadrillako emakumeen ahizpatasunari mesede egingo diona, kuadrilla osatzen duten udalerrien berezitasunen berezko beharrei jaramonik egin gabe.

Zer egitura mota du eta zein programa garatuko dira?

Gobernu ona

Zeharkako elementuetatik lan egingo da, hau da, Udalaren eta Kuadrillaren programa eta proiektu guztiak inplikatuz, genero-ikuspegia lehentasun politikoetan, administrazioaren egitura eta prozeduretan txertatzeko.

Horregatik, II. Planaren zati honetan udal bakoitzaren eta Kuadrillaren barne kudeaketa hobetzeko ekintzak biltzen dira, berdintasunari begira.

I. ardatza.

Emakumeen jabekuntza

Jabekuntzaren zenbait definizio daude. Marcela Lagarde de los Ríos antropologoa jabekuntzatzat hartzen da “emakume bakoitzak besteen, historiaren, politikaren eta kulturaren objektu izateari uzten dion prozesua, eta bizitzaren beraren subjektu bihurtzen dena, historiaren, kulturaren, politikaren eta gizarte-bizitzaren protagonista. Eremu soziopolitikoan protagonismo horretara iristeko, kontzientzia indibiduala eta kolektiboa hartzeko prozesu bat behar da.

II. ardatza.

Baliabideen eta zainketen banaketa, bizitzaren jasangarritasuna erdigunean jarriz

Ardatz horren bidez, gizarte-sistema aldatzen lagundu nahi da, baliabideen, espazioen, denboren eta zainketen banaketa simetrikoagoa lortzeko, baliabideen banaketa hori “bizitzeko egokiak diren bizitzak” lortzera bideratuz. Horrek guztiak esan nahi du baliabideak birbideratu egin behar direla, bizitzari eusteko zainketen zentraltasuna kontuan hartuta, eta onartu behar dela izaki interdependenteak garela, eta halabeharrez besteengandik behar ditugula bizirauteko; interdependentzia hori ez dela kudeatu behar banaketa asimetrikoko ereduen bidez, non kargak pertsona edo kolektibo feminizatu jakin batzuei baitagozkie, eta, gainera, kalitatezko enpleguetarako sarbidea mugatzen baitute, eta beharrezkoa dela bizimodu kolektiboa izateko oinarrizko ereduak bilatzea.

Beraz, esan dezakegu II. Berdintasun Plana modu estrategikoan eta planifikatuan emakumeen eta gizonen benetako berdintasuna lortzeko bidean aurrera egin nahi duen ibilbide-orria dela. Plan honek Arabako Lautadako udal bakoitzaren eta kuadrillaren beraren politika publikoak konprometitzen ditu.

Txosten honek Amaia Pérez Orozco ekonomialari feministak erreprodukzio sozialeko krisia deitzen duenaren hainbat alderdi dokumentatzen ditu, populazioaren zati bati ongizate material eta emozionaleko itxaropenak lortzea eragozten diona.

Pobreziaren ikerketak aipatzen ditu ezaugarritzat dituen ondorioak, batez ere, honako hiru hauek direla:

• Bizitzaren prekarietatearen hazkunde orokorra; hau da, aukeratutako bizi-proiekturako beharrezkoak diren baliabideak modu iraunkorrean eskuratzeko segurtasunik eza.

• Prekarietate-egoeretatik bazterkeria-egoeretara igarotzea; hau da, non jada ez dagoen sarbideari buruzko ziurgabetasunik; baizik eta, baliabideak eskuratzeko aukerarik ezaren egoerak.

• Gizarte-desberdintasunen gorakada handia eta gizarte-bazterketarako eta -bereizketarako bide berriak agertzea. fenomeno horren ezaugarri nagusia da: aberastasuna eta eskubideak pribilegio gehien dituzten gizarte-klaseetan kontzentratzen dira; jendartearen gehiengoa, berriz, prekarietaterantz eta bazterkeriarantz bideratzen den bitartean.

Zer da emakumeen aurkako indarkeria?

Emakumeen aurkako indarkeria egiturazko indarkeria da, eta emakumeen bizitzako testuinguru guztietan agertzen da: eskolan, lanean, gizartean, politikan, familian, etab. Horretarako, sufrimendu psikologikoa, sexuala, fisikoa edo morala erabiltzen dute, eta hainbat baliabide erabiltzen dituzte, hala nola fisikoak, hitzezkoak, keinuzkoak, elektronikoak edo bestelakoak.

Emakumeen aurkako indarkeria

Emakumeen eta gizonen arteko botere-banaketa desorekatuan du jatorria. Lan hori egiten duten gizonek bortizki adierazten dute beren boterea eta menderatzea.

Munduko leku guztietan ematen da, adin, maila sozial eta ekonomiko guztietan eta kultur agerpen guztien bidez (telebista, sare sozialak, zinema, jaiak, artea).

Ez da giro marjinaletan edo maila akademiko baxuetan soilik erabiltzen, ez eta pobreziaren eta alkoholismoaren edo droga-kontsumoaren ondorio ere. Pobreziak eta marjinazioak sufrimendu gehiago eransten diete biktimei, baina ez da kausa bat.

Pertsona batzuek oker justifikatzen dute. Haien ustez, biktimak berak zerbait egin duelako gertatzen da.

Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, osasun publikoko arazo larria da, ugalketa-adinean dauden emakumeen heriotza eta ezgaitasuna minbizia bezain larria da, eta zirkulazio-istripuak eta malaria konbinatuak baino eta malaria konbinatuak baino handiagoa da.

Emakumeen aurkako indarkeria matxista

indarkeriazko boterearen kontrol- eta erabilera-adierazpen guztiak, emakumeen eta gizonen arteko gizarte-hierarkiaren arabera gauzatzen direnak, hau da, “maskulinoa” “femeninoa” baino goragoko izatearen ustean oinarritutako indarkeriazko jokabide guztiak.

Tratu txar fisikoak

Emakumeen osotasun fisikorako kaltea eta/edo arriskua dakarten ekintza ez-arriskutsuak. Erasoko arma objektu bat, arma bat, substantzia arriskutsuak izan daiteke, edo erasotzailearen gorputza bera, eta eragindako kaltea arina edo larria izan daiteke.

Tratu txar psikologikoak

emakumeen osotasun psikikorako kaltea eta/edo arriskua dakarten ekintza ez-arriskutsuak. Era askotara agertzen da: irainak, irainak, irainak, mehatxuak, kontrol soziala, etab. Batzuetan modu sotilean adierazten dira.

Indarkeria sinbolikoa

Estereotipoak, mezuak, balioak edo zeinuak biltzen ditu, emakumeek gure gizarteetan duten edozein mendekotasun-rolen desberdintasunean, matxismoan, bereizkerian edo naturalizazioan oinarritutako harremanak errepikatzen direla transmititzen eta bultzatzen dutenak. Emakumeen aurkako indarkeria mota hori errotik ateratzea zailagoa da, kolektibitatean ainguratuta dagoelako eta permisibitate hutsak indartu egiten duelako: horrela txiste batek edo tradizioz onartu diren balioen aurreko irainak aldaketa zailtzen du.

Tratu txar ekonomiko eta sozialak

Emakumearen bizitzako alderdiei buruzko ekintzak, portaerak eta erabakiak kontrolatzeko egintzak edo omisioak, kontrol sozialaren, baliabide materialen eta ekonomikoen bidez.

Indarkeria sinbolikoa

Estereotipoak, mezuak, balioak edo zeinuak biltzen ditu, emakumeek gure gizarteetan duten edozein mendekotasun-rolen desberdintasunean, matxismoan, bereizkerian edo naturalizazioan oinarritutako harremanak errepikatzen direla transmititzen eta bultzatzen dutenak. Emakumeen aurkako indarkeria mota hori errotik ateratzea zailagoa da, kolektibitatean ainguratuta dagoelako eta permisibitate hutsak indartu egiten duelako: horrela txiste batek edo tradizioz onartu diren balioen aurreko irainak aldaketa zailtzen du.

Sexu-indarkeria

Adierazpen fisikoan eta sinbolikoan, bortxaketa sexualak dira, beharbada, gizartean egiten diren giza eskubideen urraketa ohikoenetako eta ezkutuenetako bat, eta berariaz eta neurriz kanpo eragiten diete emakumeei eta neskei, baina baita haurrei ere.

Sexu-indarkeria da beste pertsona baten sexu-askatasunaren kontrako egintza oro, haren baimenik gabe. Adostasunik ez dagoela ulertuko da biktimak, kanpoko egintza eztabaidaezin eta zalantzarik gabekoen bidez, kasuan kasuko inguruabarren arabera, ekintzan parte hartzeko borondatea adierazi ez duenean.

Era berean, sexu-erasotzat hartuko dira indarkeria, larderia edo abusua erabiliz biktimaren nagusitasun- edo zaurgarritasun-egoeran egiten diren sexu-egintzak, baita zentzurik gabe dauden edo egoera mentala gehiegizkoa duten pertsonen gainean egiten direnak eta biktimak bere borondatea edozein arrazoirengatik ezeztatuta duenean egiten direnak ere.

Eraso sexistak

Eraso sexistak aisiaren kulturaren parte dira eta normaltzat eta saihestezintzat hartzen dira. Horrek zaildu egiten du biktimak berak uste izatea abusuzko eta larderiazko jokabide horiek benetan erasoak direla.

Ziberjazarpena edo ziberbullying-a

informazioa erabili eta zabaltzea, erreala edo fikziozkoa, asmo kaltegarri edo iraingarriarekin eta formatu elektronikoan. Hedapen hori komunikabide digitalen bidez egin daiteke, hala nola posta elektronikoa, berehalako mezularitza, sare sozialak, etab.

Funtsean eremu hauetan gauzatzen da:

a) Familian edo etxeko unitatean gertatzen den indarkeria; besteak beste, eraso fisikoa eta mentala, abusu emozional eta psikologikoa, bortxaketa eta abusu sexualak, intzestoa, ezkontideen arteko bortxaketa, noizbehinkako lagunak edo bizikide diren pertsonak, indarkeria ekonomikoa, ohorearen izenean egindako krimenak, emakumeen mutilazio genitala eta sexuala, eta emakumearentzako kaltegarriak diren beste praktika tradizional batzuk, hala nola ezkontza behartuak.

b) Komunitate orokorrean gertatzen den indarkeria; besteak beste, bortxaketa, sexu-abusuak, sexu-jazarpena eta larderia lanean, hezkuntza-erakundeetan edo beste edozein lekutan, sexu-esplotaziorako eta ekonomia-ustiapenerako emakumeen legez kanpoko trafikoa eta turismo sexuala.

c) Estatuak egindako edo onartutako indarkeria; Hau da, Estatuko ofizialen torturak eta bortxaketak, hezkuntza debekatzea edo osasuna edo beste edozein zerbitzu publiko eskuratzeko murrizketak, bereziki emakumeei eragiten dieten arau diskriminatzaileak.

d) Gatazka armatuko egoeretan emakumeen giza eskubideak urratzea, Bereziki, bahituak hartzea, lekualdatze behartua, gatazka armatuetako bortxatze sistematikoa, sexu-esklabotza, derrigorrezko haurdunaldiak eta sexu-esplotaziorako eta ekonomia-ustiapenerako trafikoa.

2018ko maiatzaren 28an, Kuadrillako Batzarrak Erakundeen arteko Jarduera eta Koordinaziorako II. Protokoloa onartu du. Lautadako biztanleekin egindako partaidetza-prozesu batean oinarrituta egin zen

Genero-indarkeria (1/2004 Lege Organikoaren arabera) eta sexu-indarkeria eremu guztietan jasan duten edo jasaten ari diren emakumeei laguntzeko mekanismo eta prozeduretan oinarritzen da, batez ere, protokolo hau. Prozedura horiek osatzeko, Aguraingo Udalean eta Arabako Lautadan indarkeria hori ezabatzen lagunduko duten hautemateko, prebenitzeko, prestatzeko eta sentsibilizatzeko politikak ezarri behar dira